مقدمه
دوره کارشناسی ارشد مهندسی شیمی مشتمل بر دروس نظری پیشرفته مهندسی شیمی و پایان نامه پژوهشی در یکی از گرایش ها و یا موضوعات مربوط به مهندسی شیمی می باشد. تربیت متخصصین کارشناسی ارشد مهندسی شیمی با عنایت به اینکه غالب صنایع شیمیایی نیاز مبرمی به تحقیق و توسعه در جهت اخذ دانش فنی در زمینه های مربوط دارند ار اولویت خاصی برخوردار است.
رشته و گرایش‌های موجود در مقطع کارشناسی ارشد گروه مهندسی شیمی عبارتند از:
مهندسی شیمی- طراحی فرایندها
طراحی فرآیند در اصطلاح، روشی است که بتوان با آن ماده ای را از حالتی به حالت دیگر تغییر شکل داد و مهندس طراحی فرآیند یعنی فردی که روش این تغییر و تحول را طراحی و مهندسی کند. این گرایش تقریباً تمام گرایش های دیگر شیمی را (از منظر عمومیت) پوشش می دهد.
طراحی فرآیندهای شیمیایی و طراحی تجهیزات فرآیندی و بررسی مسائل ایمنی در فرآیندهای شیمیایی از کاربردهای این گرایش است.
طراحی صنایعی که بطور مستقیم یا غیر مستقیم وابسته به نفت خام یا فرآورده‌های پالایشگاه و یا صنایع پتروشیمی است به مهندس شیمی گرایش طراحی فرآیندها مربوط می‌شود. به عنوان مثال، این گرایش در صنعت نفت و گاز، وظیفه طراحی فرآیندهای پالایش نفت و گاز، طراحی برج و مبدل، تعیین مشخصات دستگاه‌ها و سیستم‌های اندازه‌گیری را بر عهده دارد.
مهندسی شیمی- ترموسینتیک
این گرایش عمدتاً به دو شاخه‌ی : ۱) ترمودینامیک ۲)سینتیک و کاتالیست، تقسیم می‌شود.
شاخه‌ی اول بیشتر به مفاهیم ترمودینامیکی همچون روابط کار، انرژی، فشار حجم و … خصوصاً در محلول‌ها به صورت کاربردی، که در حیطه مهندسی شیمی است می‌پردازد.
شاخه‌ی دوم متمرکز به سه بحث عمده در زمینه‌ی کاتالیست‌هاست:
- سینتیک واکنش‌های کاتالیستی و طراحی راکتورهای مربوطه
۲- اصول و روش‌های ساخت کاتالیست‌ها
۳- تعیین خصوصیات فیزیکی و شیمیایی کاتالیست‌ها
مهندسی شیمی- فرایندهای جداسازی
فارغ‌التحصیلان در این گرایش به بررسی عملکرد انواع فرآیندهای جداسازی و مباحث مربوط به طراحی این فرآیندها احاطه می‌یابند. طراحی بهینه فرآیندهای جداسازی کلاسیک مانند تقطیر، جذب و دفع، استخراج و همچنین آشنایی با مباحث نوین در صنعت جداسازی مانند سیستم های جداسازی غشایی، کریستالیزاسیون، پدیده های خشک کردن و اصول پدیده‌های سطحی از جمله قابلیت‌های منحصر به‌فرد فارغ‌التحصیلان این گرایش می‌باشد.
مهندسی شیمی- پدیده های انتقال
سنگین ترین و قوی ترین گرایش در مهندسی شیمی بدون شک گرایش پدیده انتقال است. به طوری که دانشجویان این گرایش از دانشجویان رشته مکانیک سیالات قدرتمندتر می شوند. برای علاقمندان به مکانیک سیالات و انتقال حرارت، انتخاب بسیار مناسبی است. در این گرایش دانشجویان دروس مربوط به پدیده های انتقال یعنی انتقال حرارت پیشرفته، انتقال جرم پیشرفته و مکانیک سیالات پیشرفته را می گذرانند.
مهندسی شیمی – مدلسازی، شبیه سازی و کنترل
ادغام سه رشته مهندسی شیمی و برنامه نویسی و مهندسی کامپیوتر گرایش جدیدی به نام شبیه سازی و کنترل ایجاد کرده است.
یکی از کاربردهای موثر کامپیوتر در صنایع نفت، گاز و پتروشیمی، شبیه سازی واحدهای تولیدی بوسیله نرم افزارهای خاص است. این زمینه با توجه به جو رقابتی بازارهای جهانی و نیز حرکت هایی که در زمینه افزایش بهره وری تولید، استفاده هرچه بهتر از منابع و کاهش هزینه ها مشاهده می شود، طی سالهای اخیر رشد چشمگیری یافته، هر چند هنوز بسیاری از مزایای این کار شناخته نشده است.
در این گرایش همچنین طراحی و تنظیم سیستم‌های کنترلی"فرآیند شیمیایی" جهت رفع عیوب احتمالی هنگام طراحی فرآیندها و دستگاه‌های مهندسی شیمی از جمله برج‌ها و راکتورها مورد بررسی قرار می گیرد.
برنامه درسی کارشناسی ارشد مهندسی شیمی
تعداد کل واحدهای دوره 32 واحد به شرح مندرج در جدول 1 می‌باش
جدول1: نوع دروس و تعداد واحدهای دوره
|
ردیف
|
نوع واحد
|
تعداد واحد
|
|
1
|
دروس الزامی
|
12 واحد
|
|
2
|
دروس گرایشی
|
12 واحد
|
|
3
|
سمینار
|
2 واحد
|
|
4
|
پایان نامه
|
6 واحد
|
|
|
جمع کل
|
32 واحد
|
برنامه درسی کارشناسی ارشد - گرایش طراحی فرایندها
اخذ کلیه دروس مندرج در جدول 2 الزامی می‌باشد.
جدول2: دروس الزامی گرایش طراحی فرایندها
|
ردیف
|
نام درس
|
ارزش واحد درس
|
|
1
|
ریاضیات مهندسی پیشرفته
|
3
|
|
2
|
ترمودینامیک پیشرفته
|
3
|
|
3
|
مکانیک سیالات پیشرفته
|
3
|
|
4
|
سینتیک و طرح راکتور پیشرفته
|
3
|
12 واحد دروس گرایشی از میان دروس مندرج در جدول 3 ( با توجه به ارائه آنها در گروه) انتخاب می شود.
جدول3: دروس گرایشی
|
ردیف
|
نام درس
|
ارزش واحد درس
|
|
1
|
یکپارچه سازی (انتگراسیون) فرایند
|
3
|
|
2
|
طراحی به کمک کامپیوتر
|
3
|
|
3
|
مدلسازی- شبیه سازی فرایندهای شیمیایی
|
3
|
|
4
|
طراحی تجهیزات فرایندی
|
3
|
|
5
|
ایمنی در صنایع شیمیایی
|
3
|
|
6
|
بهینه سازی
|
3
|
برنامه درسی کارشناسی ارشد - گرایش ترموسینتیک
اخذ کلیه دروس مندرج در جدول 4 الزامی می‌باشد.
جدول4: دروس الزامی گرایش ترموسینتیک
|
ردیف
|
نام درس
|
ارزش واحد درس
|
|
1
|
انتقال جرم پیشرفته
|
3
|
|
2
|
سینتیک و طرح راکتور پیشرفته
|
3
|
|
3
|
ریاضیات مهندسی پیشرفته
|
3
|
|
4
|
ترمودینامیک پیشرفته
|
3
|
12 واحد دروس گرایشی از میان دروس مندرج در جدول 5 ( با توجه به ارائه آنها در گروه) انتخاب می شود.
جدول5: دروس گرایشی
|
ردیف
|
نام درس
|
اوزش واحد درس
|
|
1
|
کاتالیستهای غیر همگن (هتروژن)
|
3
|
|
2
|
پدیده های سطحی
|
3
|
|
3
|
پیش بینی خواص ترمودینامیکی سیالات
|
3
|
|
4
|
انتقال حرارت پیشرفته
|
3
|
|
5
|
طراحی راکتورهای کاتالیستی
|
3
|
|
6
|
طراحی آزمایش ها و تحلیل آماری آنها
|
3
|
برنامه درسی کارشناسی ارشد - گرایش فرایندهای جداسازی
اخذ کلیه دروس مندرج در جدول 6 الزامی می‌باشد.
جدول6: دروس الزامی گرایش فرایندهای جداسازی
|
ردیف
|
نام درس
|
ارزش واحد درس
|
|
1
|
ریاضیات مهندسی پیشرفته
|
3
|
|
2
|
انتقال جرم پیشرفته
|
3
|
|
3
|
سینتیک و طرح راکتور پیشرفته
|
3
|
|
4
|
ترمودینامیک پیشرفته
|
3
|
12 واحد دروس گرایشی از میان دروس مندرج در جدول 7 ( با توجه به ارائه آنها در گروه) انتخاب می شود.
جدول7: دروس گرایشی
|
ردیف
|
نام درس
|
ارزش واحد درس
|
|
1
|
جداسازی چند جزئی
|
3
|
|
2
|
غشاء و فرایندهای غشایی
|
3
|
|
3
|
پدیده های سطحی
|
3
|
|
4
|
طراحی آزمایش ها و تحلیل آماری آنها
|
3
|
|
5
|
فرایندهای جذب سطحی پیشرفته
|
3
|
برنامه درسی کارشناسی ارشد - گرایش پدیده های انتقال
اخذ کلیه دروس مندرج در جدول 8 الزامی می‌باشد.
جدول8: دروس الزامی گرایش پدیده های انتقال
|
ردیف
|
نام درس
|
ارزش واحد درس
|
|
1
|
ریاضیات مهندسی پیشرفته
|
3
|
|
2
|
سینتیک و طرح راکتور پیشرفته
|
3
|
|
3
|
ترمودینامیک پیشرفته
|
3
|
|
4
|
مکانیک سیالات پیشرفته
|
3
|
12 واحد دروس گرایشی از میان دروس مندرج در جدول 9 ( با توجه به ارائه آنها در گروه) انتخاب می شود.
جدول9: دروس گرایشی
|
ردیف
|
نام درس
|
ارزش واحد درس
|
|
1
|
پدیده های انتقال در محیطهای متخلخل
|
3
|
|
2
|
پدیده های سطحی
|
3
|
|
3
|
طراحی آزمایش ها و تحلیل آماری نتایج
|
3
|
|
4
|
بهینه سازی
|
3
|
|
5
|
مدلسازی و شبیه سازی
|
3
|
برنامه درسی کارشناسی ارشد - گرایش مدلسازی، شبیه سازی و کنترل
اخذ کلیه دروس مندرج در جدول 10 الزامی می‌باشد.
جدول10: دروس الزامی گرایش مدلسازی، شبیه سازی و کنترل
|
ردیف
|
نام درس
|
ارزش واحد درس
|
|
1
|
ریاضیات مهندسی پیشرفته
|
3
|
|
2
|
سینتیک و طرح راکتور پیشرفته
|
3
|
|
3
|
ترمودینامیک پیشرفته
|
3
|
|
4
|
مکانیک سیالات پیشرفته
|
3
|
12 واحد دروس گرایشی از میان دروس مندرج در جدول 11 ( با توجه به ارائه آنها در گروه) انتخاب می شود.
جدول 11: دروس گرایشی
|
ردیف
|
نام درس
|
ارزش واحد درس
|
|
1
|
مدلسازی و شبیه سازی فرایندهای شیمیایی
|
3
|
|
2
|
بهینه سازی فرایندها
|
3
|
|
3
|
کنترل پیشرفته و بهینه
|
3
|
|
4
|
کنترل دیجیتال
|
3
|
|
5
|
کاربرد هوش مصنوعی در مهندسی شیمی
|
3
|
آمار فارغ التحصیلان کارشناسی ارشد مهندسی شیمی در نمودار زیر مشاهده می شود:
