استان سيستان و بلوچستان يکي از استان هاي کشور با رشد جمعيت قابل توجه است. در نتيجه، توسعه شهرهاي استان و احداث ساختمان هاي جديد، امري اجتناب ناپذير به نظر رسيده و مهمترين گام در اين مسير، طراحي معماري ساختمان ها بر پايه اصول و قواعد شهرسازي و معماري است. بر اساس اسناد بالادستي و قوانين کشور، رشته مهندسي معماري جايگاه بي بديلي در عرصه طراحي معماري ساختمان هاي جديد اعم از مسکوني و غيرمسکوني دارد. در اين راستا دانشگاه سيستان و بلوچستان به عنوان دانشگاه جامع و اصلي استان سيستان و بلوچستان و قطب علمي جنوب شرق کشور با راه اندازي رشته کارشناسي مهندسي معماري در سال 1386 به ايفاي نقش ذاتي خود در پرورش طراحان معماري استان با هدف پاسخگويي به ساخت و سازهاي جديد در استان پرداخت.
در سوي ديگر، سابقه تاريخي و تمدني سيستان و بلوچستان در سطح ملي و بين المللي جايگاه ويژه اي به اين استان داده است. پيشينه تاريخي بيش از 5000 ساله اين استان باعث شده است بناها، مجموعه ها و محوطه هاي تاريخي بي شماري در گوشه و کنار استان با ارزش هاي تاريخي فراوان خودنمايي کنند. حفاظت و مرمت اين بناها، مجموعه ها و محوطه هاي تاريخي، زمينه ساز رونق گردشگري در استان سيستان و بلوچستان و درآمدزايي براي ساکنان آن خواهد گرديد. علاوه بر آن بناها، مجموعه ها و محوطه هاي تاريخي، به عنوان دايره المعارف برجاي مانده از پيشينيان در حوزه معماري و شهرسازي محسوب مي گردد که مي تواند درس‌هاي فراواني براي دانشجويان و اساتيد در دانشگاه ها و همچنين مهندسان طراح و مشاورين فعال در حوزه طراحي و اجراي ساختمان و شهرسازي داشته باشد. از اين رو، ايجاد چنين رشته اي با نگاه اثربخشي فعال جامعه دانشگاهي در حفاظت و مرمت مواريث فرهنگي استان سيستان و بلوچستان و نقش دراز مدت ميراث فرهنگي در شناخت فرهنگ و هنر منطقه و انتقال آن به آيندگان ضروري مي نمود. در اين راستا، از سال 1389 دانشگاه سيستان و بلوچستان با ايجاد رشته کارشناسي مرمت بناهاي تاريخي نقش مهمي در تامين نيروي انساني متخصص در زمينه شناخت، حفاظت، مرمت و احياي بناها، مجموعه ها و محوطه هاي تاريخي استان داشته است. (لازم به ذکر است رشته کارداني حفاظت و مرمت بناها و بافت هاي تاريخي به عنوان يکي از رشته هاي ديرپاي دانشکده هنر و معماري است که پس از تاسيس مقطع کارشناسي اين رشته، پذيرش دانشجو صرفا در مقطع کارشناسي صورت مي پذيرد.)
الف- کارشناسي مهندسي معماري
دوره کارشناسی مهندسی معماری، به منظور ايجاد کارآیی و نگرش عمومی، کسب دانش و توانایی لازم برای تولید اثر معماری و نقد و بررسی آثار معماری در حوزه‌ای گسترده شامل فن ساختمان، اصول نگهداری و مرمت ابینه و شناخت تئوری‌های موجود در زمینه ایجاد فضاهای انسان ساخت تعریف شده است.
در زمينه دروس رشته کارشناسي مهندسي معماري، گروه مهندسي معماري و مرمت بناهاي تاريخي دانشگاه سيستان و بلوچستان به دنبال تدوين و بازنگري سرفصل درسي رشته هاي اين گروه، منطبق بر نيازهاي منطقه و استان سيستان و بلوچستان است. با اين وجود و به دليل مشابهت اهداف و برنامه مورد نظر اين گروه، در حال حاضر برنامه درسي مورد عمل، سرفصل پيشنهادي دانشگاه تهران است که به تصويب وزارت علوم، تحقيقات و فناوري رسيده است. دروس پیشنهادی برای این رشته در خدمت دروس طراحی قرار می‌گیرند تا بدین وسیله کارشناس معماری به هنگام ایفای نقش در عرصه های حرفه ای و یا پژوهشی آتی به دانش و مهارتی عمومی و قابل کاربرد در زمینه های مختلف این رشته دست یابد. کارشناس معماری باید به طور آگاهانه، اطلاعات مورد نیاز برای یک پروژه را جمع آوری، اولویت بندی و جمع بندی نموده و با کاربرد هر یک از آنها در جای خود و دانش پایه کسب شده، یک پروژه معماری مبتنی بر سامانه منسجم ارائه دهد.
پاسخگويي به نيازهاي بومي کشور و منطقه، توجه به هويت ايراني- اسلامي معماري و هماهنگي با نظام آموزش بين المللي از مهمترين اهداف برنامه درسي اين رشته مي باشد.
- نقش و توانایی فارغ التحصیلان کارشناسي مهندسي معماري
دانش آموختگان این دوره بر اساس توانایی هایی که در روند آموزش کسب نموده اند می‌توانند در زمینه های زیر ایفای نقش کنند:
- طراحی (تک بنا یا مجموعه زیستی کوچک)، از طرح های اولیه تا مراحل اجرایی کار و طراحی اجزاء و عناصر تشکیل دهنده بنا، این زمینه از کار معمار در حقیقت وظیفه محوری او را تشکیل می دهد.
- همکاری با گروه مهندسان مشاور معماری در جهت توسعه طرح ها و تهیه نقشه های معماری مراحل یک و دو.
- نظارت بر صحت انجام کار در عملیات اجرایی ساختمانی.
- مشارکت در مدیریت اجرایی پروژه های معماری.
- عضویت در کادر فنی شهرداریها و سازمانهای مشابه
- تدریس در دوره های کاردانی و همین طور دبیرستان های فنی حرفه ای و کار - دانش آموزش و پرورش.
ب- کارشناسي مرمت بناهاي تاريخي
دوره کارشناسی مرمت بناهای تاریخی یکی از دوره های آموزش عالی است که با هدف تربیت کارشناسان این رشته ایجاد گردیده است. اين امر زمينه ساز توجه بیشتر به حفظ وصیانت از بناها، مجموعه ها و بافت هاي تاريخي گرديده و به جلوگیری از ایجاد خلاء وجود کارشناس مرمت و نیز استفاده از تجربیات ارزنده پیشکسوتان کمک خواهد نمود. در این دوره تاکید بر مرمت بناها و جنبه های عملی آن بوده و موضوع احیاء بناها و بافتهای تاریخی و جنبه های نظری آن به صورت تخصصی تر در دوره کارشناسی ارشد مطرح شده است.
- نقش و توانایی فارغ التحصیلان کارشناسي مرمت بناهاي تاريخي
فارغ التحصیلان این دوره با کسب دانش نظری و توانایی های عملی و آشنایی به شیوه های مطالعه و مرمت بناهای تاریخی می توانند:
- به صورت کادر فنی در مطالعه و مرمت بناهای تاریخی کشور با سازمانهای دولتی مرتبط همکاری نمایند.
- در برنامه ریزی و اولویت بندی مرمت بناهای تاریخی با سازمانهای متولی حفظ بناهای تاریخی همکاری نمایند.
- در بخش خصوصی در قالب شرکتهای مشاور، پیمانکار و یا مرمتگر به امور طراحی و اجرایی مرمت بپردازند.
- در دوره های کاردانی مرمت بنا و هنرستان ها در رشته هنر به تدریس بپردازند.